۸۷ درصد مساحت استان ایلام معادل یک میلیون و ۷۵۰ هزار هکتار را جنگل و مرتع تشکیل داده و به دلیل زیبایی طبیعی و طبیعت بکر به عروس زاگرس شهره است.

بی‌گمان حفظ منابع‌طبیعی یکی از اولویت‌های توسعه پایدار است زیرا پایه و  اساس اقتصاد جوامع بشری به حیات و شادابی عرصه‌های منابع طبیعی وابسته است و منابع طبیعی هر جامعه ثروت اصلی آن محسوب می‌شود.

وجود ارزش‌های اقتصادی و زیست‌محیطی در منابع طبیعی، تکیه‌گاه مطمئنی برای تداوم بقای انسان و سایر موجودات زنده و تضمین کننده شکوفایی حیات و توسعه پایدار است.

حفظ منابع‌طبیعی در دین مبین اسلام جایگاه ویژه‌ای دارد و در قرآن کریم و احادیث معصومان(ع) بر حفظ و احیای آن تاکید شده است. در کشور ما منابع‌طبیعی طی سالیان طولانی به عنوان منبع تامین علوفه، انرژی و اراضی مورد نیاز برای توسعه امور کشاورزی، صنعتی و شهرسازی تلقی شده و پیوسته به منزله زیربنای توسعه اقتصادی و اجتماعی نقش اساسی داشته است.

اتخاذ سیاست‌ها، انتخاب طرح‌ها و برنامه‌ها برای دستیابی به اهداف مورد نظر در هر کشور و منطقه متناسب با مراحل مختلف رشد و توسعه اقتصادی و اجتماعی، اقلیم، نوع تقاضا، موقعیت مکانی منطقه نسبت به سایر مناطق و جمعیت تغییر می‌کند.

وظیفه سیاست‌گذار این است که متناسب با شرایط اقتصادی، اجتماعی، جغرافیایی، اقلیمی و جمعیتی با اتخاذ راه و روش‌هایی، زمینه‌هایی را فراهم کند تا دانش و تکنولوژی برای افزایش تولید در واحد سطح با سرعت بیشتری به کار گرفته شود و به موازات آن راهکارهایی را تدارک ببیند تا زمینه اصلاح و احیای جنگل‌های مخروبه و تبدیل اراضی کم‌بازده به جنگل و مرتع با رغبت و سرعت بیشتری انجام شود، تمهیداتی را فراهم کند تا دخالت‌ها در عرصه‌های متناسب با استعداد عرصه و در حد توان رویش و تولید آن صورت گیرد تا منابع‌طبیعی با حفظ همه نقش‌های خود، به نیازهای متنوع جامعه در حد توان، به صورت مستمر و پایدار پاسخگو باشد.

بخش اعظم مساحت استان ایلام کوهستانی است؛ بنابراین زمین‌های مورد استفاده در بخش کشاورزی شامل دشت‌های میانکوهی، کوهپایه‌ها، حاشیه رودخانه‌ها و زمین‌های زراعی محدود در دره‌های کوهستانی است؛ علاوه بر آن دشت‌های مهم گرمسیری حاشیه غربی و جنوب غربی استان شامل هجداندشت، امیرآباد، مهران، موسیان، دهلران و دشت عباس امروزه مورد استفاده فعالیت‌های کشاورزی است و در سال‌های اخیرتوسعه یافته است.

اراضی کشاورزی به ۲ صورت آبی و دیم مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد که زمین‌های دیم به نسبت بیشتر از زمین‌های آبی است. کشاورزی در استان هم به صورت سنتی و هم با استفاده از ماشین‌آلات کشاورزی و به شیوه‌های علمی صورت می‌گیرد.

گندم، جو و نخود بیشتر به صورت دیم کشت می‌شود و زمین‌های آبی به کشت برنج، گندم، صیفی‌جات و باغداری‌ اختصاص یافته است.

مساحت اراضی دارای قابلیت کاربری زراعی استان ۳۲۲ هزار ۶۵۵ هکتار است که ۳۱۸ هزار ۷۵۰ هکتار زیر کشت محصولات زراعی و باغی است، ۴۵.۱ درصد از سطح زیر کشت استان به باغات و ۵۵.۹۸ درصد به زراعت‌های سالانه اختصاص پیدا می‌کند.

پتانسیل سطح زیرکشت آبی استان بیش از ۱۹۰ هزار هکتار است. سهم بخش کشاورزی و منابع طبیعی از اشتغال استان ۳۲.۷ درصد و بخش صنعت ۲۳.۵ درصد و بخش خدمات ۴۳.۸ درصد از اشتغال استان را به خود اختصاص داده‌است.

بر اساس مصوبه سازمان برنامه و بودجه حفظ یک میلیون و ۲۲۰ هزار متر مکعب آب برای استان ایلام با اجرای طرح های آبخوانداری در نظر گرفته شده است، همچنین ۱۳ هزار و ۹۶۲ هکتار نیز باید از طریق طرح‌های آبخیزداری، نهال‌کاری و بوته‌کاری و کاشت درختان مثمر باید احیا شود.

کاشت درختانی همچون انار، انجیر، زیتون و انگور باید در دستور کار قرار گیرد که متناسب با شرایط اقلیمی در شهرستان‌های مختلف رواج یابد.

اجرای طرح‌های آبخیزداری چند برابر مصوبه کشوری در ایلام

مدیرکل منابع طبیعی ایلام گفت: ۱۲۰ هزار هکتار در چند سال اخیر در استان ایلام طرح آبخیزداری انجام شده است که چندین برابر مصوبه کشوری است و ارزش‌گذاری ریالی  آن با ۱۰۸ میلیون مترمکعب ذخیره آب به هزار میلیارد تومان می‌رسد.

رضا احمدی افزود: اکنون طرح احداث باغات مثمر در دستور کار قرار گرفته و باغات زیتون، انگور و انجیر در سطح ۲ هزار هکتار در بدره شروع است.

آبخیزداری حفاظت از باغات و جنگل‌هاست

وی یادآور شد: اجرای طرح‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری و طرح توسعه جنگل علاوه بر حفظ آب و خاک و جلوگیری از سیل و فرسایش خاک نقش مهمی در رسوب گذاری نیز دارد.

احمدی اظهار داشت: به ازای هر تن فرسایش خاک ۲۸۰دلار ارزش ریالی جلوگیری از فرسایش خاکی است و علاوه بر آن از ایجاد رسوب گذاری در  دهانه مخزن سد ایلام جلوگیری به عمل آمده است.

وی افزود: با اجرای طرح آبخیزداری از رسوب‌گذاری به میزان یک میلیون تن در سد ایلام جلوگیری شده و روند کندتر شده است به گونه‌ای که حداقل ۱۰ سال یکبار این میزان رسوب در دهانه سد ایجاد می‌شود.

مدیرکل منابع طبیعی ایلام همچنین به توسعه کشت مراتع و تولید علوفه در استان اشاره کرد و افزود: میزان تولید علوفه در مراتع استان به ارزش ۵۰ میلیارد تومان رسیده است.

احمدی از دیگر اقدامات این اداره کل در چند سال اخیر را جایگزینی سوخت گاز به جای  سوخت فسیلی نام برد و گفت: با تغییر سوخت ۸۰ خانوار در محدوده جنگل‌ها از تخریب جنگل و قطع و برداشت چوب به میزان یک هزار و ۹۳۴ مترمکعب جلوگیری شد. 

وی یک هزار و ۹۳۴ مترمکعب برداشت چوب را معادل ۲۹ میلیارد تومان ارزش ریالی ذکر کرد.

احمدی، همچنین ارزش اقتصادی ترسیب کربن در عملیات بیولوژیکی و بیومکانیکی را سالانه ۶ هزار و ۱۲۷ میلیارد تومان ذکر کرد و وگفت: با اجرای این طرح از  ترسیب کربن و آزاد شدن آن در جو جلوگیری شده است.

رشد چشمگیر جنگل‌کاری در ایلام

مدیرکل منابع طبیعی ایلام گفت: در سه سال اخیر میزان جنگلکاری در این استان به ۵۰ هزار هکتار رسیده است در حالی که این آمار در هشت سال گذشته ۷۰ هزار هکتار جنگلکاری بوده و قبل از  انقلاب و پس از آن تنها ۱۰ هزار هکتار از اراضی استان جنگل‌کاری شده بود.

احمدی توسعه باغات، بیابان‌زدایی و همچنین افزایش جنگل‌های دست کاشت را از دیگر اقدامات مهم در حوزه منابع طبیعی استان در چند سال اخیر برشمرد و افزود: از آنجا که اجرای طرح‌های آبخیزداری در ایلام موجبت توقف سیل در استان شده مشابه این طرح به همه استان‌های کشور ابلاغ شده است.

توسعه زراعت چوب در ایلام

 مدیرکل منابع طبیعی ایلام گفت: زراعت چوب در استان زیاد اجرا نمی شد اما در چند سال اخیر رشد خوبی داشته به گونه‌ای که از سطح ۵۰۰ هکتار به ۱۰ هزار هکتار در سال قبل و  ۱۶ هزار هکتار در سال جاری رسیده است.

احمدی اظهار داشت: اعتبار این طرح نزدیک به ۱۶ میلیارد تومان است که از محل صندوق توسعه ملی تامین شده است.

وی، کشت گیاهان دارویی از سطح هزار هکتار به یک هزار و ۷۰۰ هکتار در سال جاری را از دیگر اقدامات این اداره کل برشمرد و افزود: توسعه کشت گیاهان دارویی تا ۱۰ هزار هکتار در عرصه مرتعداری قابل اجراست.

وی ادامه داد: کشت گل نرگس در عرصه‌های  ملی به هزار هکتار  رسیده که از بهترین طرح‌های اشتغالزایی در مهران و دره‌شهر است‌.

توسعه پارک‌های جنگلی در ۱۰ شهرستان

مدیرکل منابع طبیعی ایلام ایجاد پارک جنگلی در ۱۰ شهرستان استان را از دیگر اقدامات این اداره کل در راستای صیانت از عرصه‌های طبیعی و ملی نام برد و گفت: پارک جنگلی بلوط با ۷۵درصد و پارک ارغوان با ۶۵ درصد پیشرفت از نظر ساخت آلاچیق، سکوی آبخوری و سرویس بهداشتی، جاده کشی، آبرسانی و روشنایی در حال انجام است.

احمدی افزود: اعتبار اختصاص یافته به این طرح‌ها پنج میلیارد تومان است اما اجرای طرح‌های باقی مانده در این پارک‌ها نیازمند تامین اعتبار است.

به گزارش ایرنا، وسعت جنگل‌های استان ایلام ۶۴۰ هزار هکتار و وسعت مراتع استان یک میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار است.